Wat verwachten Friese ouderen zelf van hun toekomst?

Logos OSZU

Om in kaart te brengen hoe ouderen zelf naar hun toekomst kijken, vroegen Zorgkantoor Friesland, de gemeenten en de Friese ouderenorganisaties aan Zorgbelang Fryslân een onderzoek* onder Friese ouderen te houden. Hieraan is een jaar gewerkt, de resultaten zijn verwerkt in een zogenoemd witboek en groenboek.

Toekomstvisie nodig want de ouderenzorg staat onder druk
Fryslân heeft te maken met een dubbele vergrijzing: de provincie telt steeds meer ouderen, de levensverwachting van ouderen stijgt, terwijl het aantal zorgmedewerkers daalt. Om de ouderenzorg toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig te houden, moeten we de zorg anders inrichten. Meer eigen regie voor ouderen, meer (financiële) zelfredzaamheid en meer preventie zijn hierin belangrijk.

Met het oog op deze ontwikkelingen formuleerde Zorgkantoor Friesland samen met Friese ouderenzorgorganisaties en gemeenten een toekomstvisie over ouderenzorg in 2030: de Krachtig Verbindende Regiovisie Friesland. Deze toekomstvisie is eind vorig jaar opnieuw besproken in het Regioplan Friesland (onderdeel van het Integraal Zorg Akkoord). Daarin staat beschreven wat er nodig is om de gezondheidszorg in deze regio te waarborgen.

“Maar wat vinden ouderen zelf?”
Bert Bokma, zorginkoper Verpleging en Verzorging bij Zorgkantoor Friesland: ”We hebben een mooie visie geformuleerd. Maar de vraag is: sluit dit ook aan bij de mensen om wie het gaat? Wat verwachten ouderen zelf van hun toekomst? Kunnen en willen ze ondersteuning krijgen vanuit hun netwerk? Bereiden ze zich voor op hun toekomstige woonsituatie? Voor ons erg belangrijk om te weten. Want voor een goed ouderenbeleid is draagvlak nodig van de mensen om wie het gaat.”

“De zorg anders inrichten kan alleen samen met de inwoners”
Esther de Vrij, directeur bestuurder Zorgbelang Fryslân: “Om de zorg in Fryslân toegankelijk en betaalbaar te houden, moeten we deze anders inrichten. Dat kan alleen wanneer we dat samen met de inwoners doen. Daarom is het zo belangrijk om te luisteren naar verhalen en ervaringen van de mensen om wie het gaat, in dit geval de ouderen zelf. We zijn ontzettend blij dat zoveel mensen gehoor hebben gegeven aan onze oproep en hun verhaal met ons gedeeld hebben.”

Top drie aanbevelingen voor een toekomstbestendige ouderenzorg
Bij de raadpleging vertelden 468 Friese ouderen (55 – 75 jaar) over hun toekomstverwachtingen, opgedeeld in: Woonverwachtingen, Gezondheid & leefstijl, Samenredzaamheid, Sociale omgeving & eigen activiteiten, Financiële situatie en Digitale vaardigheden. Ouderen deden vrijuit hun verhaal in de online vragenlijst of een persoonlijk interview. Zorgbelang Fryslân onderzocht of hun verwachtingen in lijn waren met de uitkomsten van de Krachtig Verbindende Regiovisie en heeft samen met ouderen aanbevelingen voor duurzame ouderenzorg opgesteld. Dit is de top 3 van aanbevelingen:

1. Versterk en faciliteer sociale netwerken
Bij ouderen kan een isolement ontstaan of toenemen als vrienden en familie verhuizen of overlijden. Daarom is het belangrijk om regionaal beleid te richten op het versterken en faciliteren van sociale netwerken. Bijvoorbeeld een ontmoetingsplek in elke wijk, dorp of woongemeenschap. Niet exclusief gericht op ouderen, maar op alle leeftijden, om intergenerationele contacten te bevorderen.

2. Stimuleer de informele / groepsgewijze zorg
De overheid verwacht van ouderen dat ze voor zorg eerst een beroep doen op hun netwerk, en dan pas op professionele hulpverlening. Maar uit het onderzoek bleek dat te veel ‘aandrang’ en ‘druk’ er toe kan leiden dat ouderen juist aangeven ‘helemaal geen netwerk te hebben’, uit angst dat ze dan geen of beperkt beroep kunnen doen op formele zorg. En dan dus mogelijk minder van hun huidige netwerk vragen. Aanbeveling is om niet teveel druk te leggen op het zoeken van steun binnen het eigen sociale netwerk. Investeer in sociale netwerken en stimuleer daarnaast informele zorg en zorg in groepsverband. Dit kan een aanvulling zijn op professionele zorg, of deze zelfs vervangen. Bijvoorbeeld een Mantelzorgsteunpunt of een pilot in de thuiszorg voor persoonlijke ondersteuning door vrijwilligers.

3. Versterk de eigen regie, samen met inwoners
Het versterken van de eigen regie is gemakkelijker voor ouderen met een mooi inkomen, een goede gezondheid en digitale vaardigheden. Kijk uit voor een tweedeling. Help ouderen in een kwetsbare positie met het versterken van de eigen regie. Bijvoorbeeld door als gemeente het armoedebeleid samen te vormen met inwoners én met partijen als sociale wijkteams, jeugdgezondheidszorg en voedselbanken. 

Ervaringen ouderen 75+
Dit onderzoek was, vanuit het perspectief van de opdrachtgevers, gericht op ouderen in de leeftijdsgroep van 55 tot 75 jaar. Zorgbelang wil ook graag inventariseren wat er onder 75 plussers leeft en start vanaf nu met een aanvullend vervolgonderzoek naar de verwachtingen van ouderen van 75 jaar en ouderen. Dit wordt gefinancierd door ZonMw. Dit is de link naar de vragenlijst.

* Over deze raadpleging

Groenboek en Witboek

De verhalen van ouderen zijn geanalyseerd en opgenomen in het Groenboek Ouderenraadpleging Fryslân. De resultaten uit het Groenboek werden besproken in focusgroepen met ervaringsdeskundigen (leden van ouderenbonden, ouderen die deelnamen aan het onderzoek, vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties), zorgprofessionals en bestuurders. Op basis van de resultaten zijn samen met hen aanbevelingen en beleidsadviezen voor een duurzame ouderenzorg gemaakt. Deze zijn gepubliceerd in het Witboek Ouderenraadpleging Fryslân.

Alle publicaties rondom de Ouderenraadpleging vindt u op de website van Zorgbelang Fryslân.

·       publieksversie Ouderenraadpleging met de verhalen van ouderen en de belangrijkste beleidsadviezen

·       het Groenboek Ouderenraadpleging met de verhalen van ouderen

·       het Witboek Ouderenraadpleging Fryslân met de beleidsadviezen

·       het Tabellenboek Ouderenraadpleging Fryslân met statistische resultaten

·       over de methodologie verscheen het Groenboek Methodologie Tellen en Vertellen